ONTWERPEN VOOR EEN COMPLEET ECOSYSTEEM BINNEN DE BEBOUWDE OMGEVING #3
Vier experts vertellen in deze reeks hoe we de gebouwde omgeving vorm kunnen geven zodat alle dieren, inclusief de mens, kunnen floreren in plaats van overleven. #3 Mark Thur – Greenguard
De stem van de bodem
Een doordacht bodemontwerp leidt tot een verminderde behoefte aan externe voedingsstoffen en energie én vermindert tevens het aantal arbeidsgangen. Met andere woorden, een goed bodemontwerp laat de natuur het werk doen. Hoewel dit geen arbeidsintensief proces is, vereist het wel een diepgaande kennis. Daarom is het cruciaal om iemand met uitgebreide bodemkennis te betrekken bij het ontwerpproces. Het achteraf oplossen van bodemproblemen blijkt namelijk bijzonder kostbaar te zijn. Door de bodem vanaf het begin mee te nemen in het ontwerp, inclusief het bodemvoedselweb, kunnen veelvoorkomende problemen eenvoudig voorkomen worden.
De bodem als stakeholder
Maar wat is precies de rol van de bodem als stakeholder? Het bodemleven bestaat uit diverse organismen die voeding nodig hebben en samen het bodemvoedselweb vormen. Hierin spelen planten een essentiële rol. Ze produceren suikers die via de wortels aan het bodemvoedselweb worden geleverd. In ruil daarvoor ruilen de verschillende organismen binnen dit voedselweb deze suikers in voor nutriënten die voor de plant zelf moeilijk toegankelijk zijn.
Wormen
Een gezonde bodem betekent dat het voedselweb in balans is, wat op zijn beurt zorgt voor een betere overlevingskans van bomen en bijdraagt aan een verbeterde waterinfiltratie in de bodem. Wormen spelen hierin een belangrijke rol. Ze vormen het fundament van een keten die leidt tot een gezond voedselweb. Ze bouwen de ondergrondse infrastructuur waarin schimmels en bacteriën gedijen. Nematoden bewegen zich door het vochtige laagje dat wormen achterlaten en vergroten daarmee hun jachtgebied. Plantwortels groeien door de gangen die wormen graven en vinden daar vermicompost, een rijke voedingsbron. Dit draagt bij aan de binding van stikstof aan de humus, waardoor het niet langer wordt uitgestoten. Een concreet voorbeeld waarin wormen worden ingezet om het aanpassingsvermogen van bodems aan het klimaat te bevorderen, is te vinden bij wadi’s en infiltratiestroken. Hier worden wormen gebruikt om de grijze drainagebuizen te ondersteunen door gangen te graven. Verschillende soorten wormen creëren verschillende soorten gangen. Met het juiste advies worden wormen strategisch ingezet, zodat regenwater en hangwater gemakkelijk in het grondwater worden opgenomen. Tijdens perioden van extreme droogte laten deze gangen het water weer omhoog verdampen en de plantwortels bereiken, waardoor hittestress wordt beperkt.
Complexe interacties
Het verhaal van de bodem onthult een ondergrondse wereld vol complexe interacties en symbiotische relaties. Door de bodem mee te nemen in het ontwerpproces en te begrijpen hoe het bodemvoedselweb functioneert, benutten we de natuurlijke krachten en de bodem gezond en vruchtbaar houden. Het is tijd om het verborgen leven van de bodem te omarmen en een duurzame relatie met de aarde op te bouwen.
Conclusie
Door vroegtijdig de juiste kennis in het ontwerpproces in te zetten, richten we het stedelijk gebied op de juiste manier in. Hierbij houden we rekening met het natuurlijke systeem en zorgen we ervoor dat we de bebouwde omgeving in de natuurlijke omgeving inpassen. Zo komen we tot een toekomstbestendige inrichting van het stedelijk gebied, die onderdeel uitmaakt van omliggende ecosystemen.
Om meer draagvlak voor deze ontwerpdisciplines te creëren laten we nog 3 experts aan het woord over het belang van de bodem en water in het ontwerp proces, Anouk van der Poll, Daan Posthouwer en Arjan Boekel.
Tekst: Mark Thur
Beeldmateriaal: Arjan Boekel / de Bloeimeesters
