VOORBIJ DE GRENZEN VAN ARCHITECTUUR
Een architectenbureau dat de binnenkant van gebouwen als haar vertrekpunt neemt en vanuit dat perspectief aan een zo breed mogelijk scala aan ruimtelijke opgaves werkt.
Dat is hoe Beyond Space zichzelf profileert. We richten ons op projecten die de grenzen van de klassieke architectuur opgaves opzoeken en daar het liefst aan voorbij gaan. Het blijft dan ook niet alleen bij architectuur. We houden er van om interieurs, producten en kunstinstallaties te ontwerpen en doen dat op elke schaal. Toch blijft er altijd een ding gelijk; we blijven altijd denken als architecten. Of we nu een interieur of meubel ontwerpen, we blijven op analytische wijze zoeken naar de zere plek, de problemen, om deze vervolgens systematisch te tackelen en om te zetten in kansen. De oprichting van Beyond Space komt dan ook voort uit een gebrek aan ‘speelruimte’ binnen de architectuur. Veel van onze projecten zijn ontstaan uit frustratie met de dagelijkse praktijk zoals bijvoorbeeld de bekende Boring Collection: Een collectie van neutrale no-nonsense kantoormeubelen die alle aandacht geeft aan het interieur waar ze in geplaatst worden.
Daarnaast werken we ook al jaren aan een nieuwe rookmelder-lijn, een aluminium rookmelder die niet opvalt en in alle kleuren gespoten kan worden, hebben net in Haarlem samen met MVSA en BAM het meest circulaire kantoorgebouw van RWS voor de RVB opgeleverd en zijn we bezig voor de transformatie van een nieuw hoofdkantoor van 10.000m2 in Zwitserland.
Deze brede blik op het vakgebied dwingt ons team om zich te blijven verdiepen in aanverwante disciplines en zo veel samenwerkingen aan te gaan met kunstenaars, lichtontwerpers, fabrikanten en tuin- en landschapsontwerpers. Ze beschouwen zichzelf dan ook niet als multi-disciplinair, want ze hebben niet de ambitie om de andere disciplines zich eigen te maken. Ze zijn vooral geïnteresseerd in de architectonische dimensie van deze disciplines. Juist door samenwerkingen aan te gaan, en deze te bevragen vanuit hun eigen expertise komen ze tot de beste resultaten.
Interieurarchitectuur
Een besmette term in de wereld van architectuur. Een trend die al decennia geleden is ingezet maar volgens ons steeds vaker tot problemen leidt is de geforceerde disciplinaire splitsing tussen exterieur en interieur. Plat gezegd; architecten ontwerpen gebouwen als een huls waarna de interieurarchitect komt om dit geraamte aan de binnenzijde aan te kleden. Zelden komt het nog voor dat de binnen- en buitenzijde van gebouwen als een opgave worden benaderd. Hoewel er waarschijnlijk veel goede en praktische redenen zijn voor deze opdeling verzetten wij ons graag tegen die status quo. Deze tegenstelling is helaas net zo waar als het gaat om de aandacht voor landschap- en beplantingsontwerp. Waar dit voor de buitenruimte en de buitenzijde van een gebouw een volwaardige discipline is, vormt dit aan de binnenzijde nog vaak een sluitpost, een ambitie die kwetsbaar blijkt in de grilligheid van bouwprocessen. Ondanks dat er veel vlakken zijn waarop er winst valt te behalen om het groen in gebouwen op een hoger niveau te krijgen, proberen wij dit vooral vanuit ons eigen vakgebied te benaderen. Door het groen ruimtelijk te verankeren in onze ontwerpen, zijn we er van overtuigd dat dit een volwaardige basis legt voor het integreren van beplanting binnen gebouwen.
Groen als ruimtelijk element
Een van de eerste dingen wat we doen bij een interieur opgave is het bevragen van de bouwkundige onderdelen van het gebouw waarbinnen we ontwerpen. Slechte bouwkundige condities los je nu eenmaal niet op met een leuk interieur. De basiselementen van gebouwen vormen voor ons de dragers van een interieur. Trappen, vides, kolommen, liftkernen, installaties, sanitaire ruimtes, draagmuren, etc. Vanuit deze analyse beginnen we een ontwerp. Simpelweg omdat deze elementen niet geschrapt kunnen worden: ze zijn inherent aan de opgave en worden zelden of nooit in twijfel getrokken. Dit is dan ook een van de redenen dat onze ontwerpen het beste tot hun recht komen in transformatie opgaves. Hierin is namelijk het bevragen van het gebouw als geheel veel vanzelfsprekender. Dit zit in de opgave vervat. Door de aanwezigheid van een bestaand casco vervagen hier ook de disciplinaire grenzen, ze vormen een soort omvangrijke interieuropgave die tot het laatste detail kan worden ontworpen. Het gebruik van vegetatie in binnenruimtes is op zichzelf natuurlijk geen nieuw concept, echter proberen we met Beyond Space dit naar een integraler niveau te trekken door beplanting op te nemen als volwaardige ruimtelijke elementen in onze ontwerpen. Vegetatie in een gebouw verdient wat ons betreft dezelfde status als een trap of een kolom. Ze vormt de drager van een aangenaam binnenklimaat. Door het groen op een vanzelfsprekende manier te combineren met de bouwkundige basislaag wordt het verankerd in het het project alsook in de hoofden van onze opdrachtgevers. Zo is het niet langer een losse post die met een een rode penstreep uit het budget kan worden geschrapt, maar een volwaardige geïntegreerde drager van het ontwerp.
Joolz: Groen als conceptueel uitgangspunt
Een van de projecten waarbij de beplanting het gehele ontwerp draagt is ons ontwerp voor het hoofdkantoor van Joolz. Dit kantoor is een transformatie van een voormalige machinefabriek in Amsterdam-Noord. Het industriële pand bestaat uit een grote fabriekshal met daartegenaan een generiek kantoorpand. Om deze ruimte letterlijk tot leven te brengen hebben we al tijdens de pitch drie grote kassen geïntroduceerd. Deze kassen vormen het hart van het project en zorgen voor een heldere indeling van het interieur. Ze scheiden het publiek van de kantoren en creëren een unieke centrale oase waar mensen kunnen ontspannen en werken. De afmeting en positie van de kassen worden bepaalde door de bestaande lichtstraten in het dak. Door de lagere isolatie waarde van deze industriële dakramen ontstaat er in de kassen een tussenklimaat waarvan de condities op het eerste zicht ver verwijderd zijn van de standaarden die doorgaans voor kantoren worden gehanteerd. Na oplevering merkten we dat deze ruimtes die meer met de seizoenen meebewegen erg in trek zijn bij de medewerkers, en een populaire plek zijn om te verblijven.
Elho: Groen als kernactiviteit
Elho, een pottenfabrikant die nog meer van planten houdt dan wij, vroeg ons om hun interieur van het hoofdkantoor te ontwerpen. Door de aard van het bedrijf stond de integratie van groen in de werkomgeving niet ter discussie, het was enkel de vraag hoe we dit konden integreren zonder te vervallen in vanzelfsprekendheden.
Door de planten te plaatsen waar men elkaar ontmoet, konden we het groen zo dicht mogelijk bij de werknemer te brengen: Het middelpunt van het kantoor is een centraal atrium dat de verbinding vormt tussen alle verdiepingen en zo het groene hart vormt in het kantoor. Daarnaast zijn alle vergaderruimtes omgetoverd tot tuinen waar je in kunt zitten en zijn alle flexplekken samengevoegd tot een hele lange tafel waarin een mini jungle is geïntegreerd. Door de (duurzame) materialen in de rest van het kantoor bewust neutraal te houden konden we de nadruk leggen op hetgeen waar het bij Elho om draait: Planten!
Synchroon: Groen als scheiding
Het cellenkantoor lijkt definitief verleden tijd, maar open werkvelden zijn tegenwoordig een niet erg positief alternatief geworden. De toekomst vraagt dan ook om steeds specifiekere interieuroplossingen, want hoe open moet open precies zijn? Enige opdeling en hiërarchie van ruimtes is wel prettig, maar teveel afscheiding en de openheid gaat verloren. Als gevolg van deze afweging slibt menig ‘open’ kantoorinterieur al snel dicht met allerlei ‘maatregelen’ om de dagelijkse realiteit van de nieuw verworven openheid te bestrijden. Deze dynamiek legt de paradoxale vraag bloot die in het open werkveld besloten ligt: hoe kan een enkel interieur zowel open als besloten zijn?
Als reactie op deze tegenstelling hebben we in dit project de wanden verticaal in tweeën gedeeld. Aan de onderzijde een solide, betegelde wand van een meter hoog die zowel de ruimtes voorziet van een heldere definitie als ook alle technische voorzieningen en opslag herbergt. Daarboven bevindt zich een weelderige wereld van ruim 750 planten die als een groene sluier de visuele relaties filteren: zacht, levend en lichtdoorlatend. Het gehele kantoor is vervolgens conform dit tweeledige wandprincipe opgedeeld in een aantal zelfstandige ‘kamers’ van verschillende groottes.
Deze kamers zijn vervolgens ingevuld met verschillende type meubilair: een laag van kleur en warmte voor de meer publieke vergader- en ontmoetingsruimtes en een rustige neutrale laag voor de individuele werkplekken. Zowel het bestaande gebouw als de duurzame doelstellingen vormde dwingende randvoorwaarden voor de materiaalkeuze. Het gebruik van tegels als basismateriaal werd ingegeven door onze ambitie om voorbij te gaan aan de heersende clichés over circulariteit en kantoren: een circulair materiaal dat geen typische kantoorassociaties oproept maar wel de stevigheid en rijkheid van steen bezit. De groene voeg brengt tenslotte het tegelwerk op subtiele wijze weer samen met de bovenliggende beplanting.
Let’s go Beyond
Het is tijd om de grenzen te verleggen van wat er mogelijk is op het gebied van groenintegratie binnen de kantooromgeving. Wij geloven dat dit noodzakelijk is om de ruimtes te maken die voldoen aan de eisen van morgen op het gebied van welzijn en duurzaamheid. Buiten is dit reeds een gegeven, maar laten we er nu ook voor zorgen dat de binnenkant van de gebouwen tot bloei komen. Om dit te bereiken kijken we met Beyond Space voorbij de ruimte die er is. We benaderen deze opgaven van binnenuit en gebruiken ruimtelijke elementen om het interieur vorm te geven. Door beplanting daarbij als ruimtelijke drager te integreren in onze projecten garanderen we het bestaansrecht ervan op de lange termijn. Dit resulteert in vanzelfsprekende en gezonde ruimtes die, in combinatie met onze toegepaste expertise op duurzaamheid en circulariteit, het welzijn bevorderen van mensen die ze gebruiken.
Tekst: Rolf van der Leeuw
