VROEGTIJDIGE INBRENG SPECIALISTISCHE KENNIS MAXIMALISEERT KWALITEIT VAN GROEN
Bouwonderneming Heijmans en coöperatie De Bloeimeesters delen dezelfde visie: het creëren van een gezonde leefomgeving. Voor De Bloeimeesters spelen planten hierin een essentiële rol. Een goede balans tussen beplanting en bebouwing brengt immers sfeer en ruimtebeleving. Bovendien draagt groen bij aan waardevermeerdering van de bebouwde omgeving. Waarde toevoegen aan de leefomgeving en daarmee waarde creëren, is ook het credo van Heijmans. Als maker van een gezonde leefomgeving zet de bouwonderneming dan ook vol in op natuurinclusief bouwen en verduurzaming: in het ontwerp, de energiewinning, het efficiënt (her)gebruik van materialen, water en natuur plus een optimaal comfort en beleving van de eindgebruiker.
Bouwonderneming Heijmans en coöperatie De Bloeimeesters delen dezelfde visie: het creëren van een gezonde leefomgeving. Voor De Bloeimeesters spelen planten hierin een essentiële rol. Een goede balans tussen beplanting en bebouwing brengt immers sfeer en ruimtebeleving. Bovendien draagt groen bij aan waardevermeerdering van de bebouwde omgeving. Waarde toevoegen aan de leefomgeving en daarmee waarde creëren, is ook het credo van Heijmans. Als maker van een gezonde leefomgeving zet de bouwonderneming dan ook vol in op natuurinclusief bouwen en verduurzaming: in het ontwerp, de energiewinning, het efficiënt (her)gebruik van materialen, water en natuur plus een optimaal comfort en beleving van de eindgebruiker.
“Versterking van ecosystemen, stimulatie van de biodiversiteit en realisatie van groene lagen zijn onmisbaar voor het verhogen van deze waarde”, benadrukken Vincent Nederpel (senior adviseur ecologie en biodiversiteit bij Heijmans) en Sandor Walinga (tuin- en landschapsontwerper bij coöperatie De Bloeimeesters). “Wel altijd in duidelijk samenhang met elkaar. Want door de combinatie van deze essentiële voorwaarden met specialistische kennis in het beginstadium van het bouwproces, maximaliseren we de kwaliteit van groen. Goed voor een duurzame samenleving, een levendige natuur en een beter klimaat.”
Juiste plant op de juiste plek
Bij De Bloeimeesters vormen tuin- en landschapsontwerpers, hoveniers en plantenkwekers een sterk collectief met specialismen. Zij delen een gezamenlijke visie en bundelen hun groenkennis en vaardigheden in landschap en bodem voor binnenstedelijke bouwprojecten, gebiedsontwikkeling, openbare ruimten en particuliere initiatieven. Door de gebundelde kennis van ontwerp, aanleg en onderhoud van beplantingen voegt De Bloeimeesters waarde toe aan het bouwproces. “Bij De Bloeimeesters dragen we onze passie voor beplanting graag uit”, zegt Sandor. “Zo onderzoeken we de bodemsamenstelling, stellen combinaties van beplantingen samen en kijken welk groen het beste past bij een specifiek gebied. Zo zetten we de juiste bomen, struiken en vaste planten op de juiste plek.”
Lessen trekken
Bouwen én tegelijkertijd de kwaliteit van de natuurlijke omgeving verbeteren, gaan hand in hand. Daarom heeft Heijmans een team van acht deskundige ecologen in dienst dat nauw betrokken is bij de diverse bedrijfsonderdelen. De kennis van de ecologen wordt aangevuld met expertise van bodem- en waterspecialisten. Ook werkt Heijmans samen met partners als NL Greenlabel, Staatsbosbeheer, Wageningen University, The Pollinators, Naturalis en Stichting Struikroven. Hierdoor neemt Heijmans natuur mee in het gebiedsontwerp, monitort de resultaten van de ingrepen en trekt daaruit belangrijke lessen.
Natuurkennis uitdragen
Deze kennisdeling binnen Heijmans is ook de drijfveer van De Bloeimeesters. Sandor: “Wij werken ook samen met ecologen die meer kennis hebben van doelsoorten en ecosystemen. Met hun input kunnen we beter ontwerpen. Belangrijk is dat we kennis over de natuur uitdragen. We kijken bijvoorbeeld naar welke waardevolle bomen, struiken en planten er staan en welke je wilt behouden. Dat je dit gebruikt als basis voor je ontwerp voor uitbreiding van bijvoorbeeld stadspark, wijk en bedrijventerrein. Je brengt dus gelaagdheid aan van bloembol tot grote boom. Bomen geven namelijk schaduw en verkoeling, houden vocht vast en dienen als paraplu voor de bodemplanten. Zo gaat goede beplanting onder meer hittestress tegen en draagt bij aan waterbuffering.”
Uitdagingen
Toch blijkt de praktijk soms weerbarstig. Zo komen Heijmans en De Bloeimeesters wel eens voor uitdagingen te staan. “Bestaande kwalitatief gezonde bomen willen we graag behouden. Deze leveren een positieve milieubijdrage”, verduidelijkt Sandor Walinga. “Helaas gaat dat bij bouwprojecten ook wel eens mis: onder een boom wordt te veel grond afgegraven of de wortels zijn door bouwactiviteiten zodanig beschadigd dat de boom niet meer levensvatbaar is.” Voor Vincent heel herkenbaar. “We gaan gewoon aan de slag en de boom die redt zich wel, is de gedachte. Vanuit de maatschappij en de bouwsector merk je de denkwijze dat alles maakbaar en vervangbaar is. En juist die ingesleten patronen blijken hardnekkig. We verrichten dus missiewerk: meenemen, voorlichten, voorbeeldprojecten tonen en blijven praten. Dialoog is eigenlijk nog het meeste belangrijke – verbinding zoeken met elkaar en kritisch kijken naar de plannen. Kunnen wij het niet anders en beter doen?”
Gecontroleerde wildernis
“Met voorbeeldprojecten kun je mensen over de streep trekken”, denkt Sandor. “Dan zien mensen de ecologische waarde en de esthetische schoonheid van een natuurrijke en diverse tuin. Neem bijvoorbeeld het nieuwe landschapspark noordelijk van Leeuwarden. Sandor heeft het idee opgevat om op het bouwterrein gedurende de twee jaar durende bouwontwikkeling een tijdelijke bloemenweide met inheemse planten in te zaaien. Dit werd door de opdrachtgever met enige scepsis ontvangen vanwege de esthetiek. Maar netjes aangeharkt is niet altijd goed voor de natuur en de biodiversiteit. Gecontroleerde wildernis kan dus zeker zo mooi zijn! We hebben de opdrachtgever kunnen overtuigen van deze waardevolle tussenstap. Of neem de particuliere tuin die De Bloeimeesters omvormt tot een groene natuurrijke oase. Door ons advies voor een rijke variatie aan beplanting, komen de vier seizoenen helemaal tot hun recht en met groot genoegen van de bewoners.”
Mus, rups en egel
Goed voor flora en fauna betekent niet altijd dat het past in een bouwproject, is de ervaring van Vincent Nederpel. “De angst van ontwikkelaars is dat je als ecoloog een natuurproject wilt neerzetten, een soort Natura 2000-gebied. Ik maak duidelijk dat we dat niet doen, want natuur is niet alleen een gebied met een hek eromheen met een bordje ‘verboden toegang’. Natuur is ook de dieren en planten in de woonomgeving: de mus die onder de dakpannen zit, de rups in de tuin of de egel die ’s avonds door het park scharrelt. Mensen ontspannen en sporten in de natuur. Goed voor hun rust en gezondheid. Door dit te benoemen, wordt het tastbaar. Als ecoloog zie ik dat het landschap en de biodiversiteit een enorme boost krijgt. Beheren én beheersen hoort hier bij. Zo kun je in je visie doelsoorten vastleggen en waardes beschrijven waarmee je opdrachtgevers en stakeholders meeneemt in het ontwerp.”
Nieuwe gebruiksfunctie
Als voorbeeld noemt Vincent de Heijmans-projecten Park Vijfsluizen in Vlaardingen en Maanwijk in Leusden. Beiden gebiedsontwikkelingen die Heijmans omvormt naar een nieuwe gebruiksfunctie. Voor beide projecten heeft Heijmans vóór de ontwerpfase gekeken wat aan flora, fauna en ecosystemen aanwezig is, naar de staat van het landschap en de bodem en welke beplanting hierin past. Zo heeft Heijmans het beste bewaard en erop toegezien dat nieuwe natuur aan bepaalde voorwaarden voldoet. Bijvoorbeeld een bepaald percentage inheemse beplanting en een mooie afwisseling van bomen, struiken en kruiden. Door verknoping van natuur, ruimte en technologie ontstaat zo een toekomstbestendige groene woon- en leefomgeving die socialer, slimmer en gezonder is.
Groen als hoofdgerecht
De ideale wereld van bouwen en groen begint volgens Vincent en Sandor bij het herkennen en erkennen van de ecologische waarde. “Hier moet genoeg aandacht voor zijn. Met natuurinclusief en adaptief bouwen trek je altijd samen op met andere vakspecialisten als architecten, stedenbouwkundigen, constructeurs, ecologen, landschapsontwerpers en beplantingsexperts. In het verleden stonden ecologie en beplanting maar al te vaak achter in de rij. Dit kan zeker anders! Groen moet bovenaan de bouwagenda staan en niet als sluitpost van een project. Niet als sausje maar als hoofdgerecht! Het kan namelijk veel problemen oplossen die door klimaatverandering ontstaan zoals droogte, hittestress en CO²-emissie.”
Basisbehoefte
Volgens Vincent ziet de maatschappij steeds meer in dat groen intrinsieke waarde heeft. En dat is positief. “Groen is een basisbehoefte van de mens. Hier gaan we soms te gemakkelijk aan voorbij. Dus is het mooi als we samen kunnen toewerken naar een model waarbij groen niet alleen bijdraagt aan maatschappelijk waardes maar ook financieel interessant wordt. Door slimme keuzes, een slim ontwerp én een slim beheerplan kun je hier voordeel behalen.” Voor Sandor is het ook belangrijk om de ecologische waarde te verhogen. “Daarom vind ik het belangrijk dat beplanting toekomstbestendig is. Niet voor een paar jaar maar voor decennia. Bij bouwprocessen kijkt men vooral naar de lange termijn. Dat zou ik ook graag zien waar het gaat om groen.”
Aan de slag
“Bij De Bloeimeesters merken we dat groen bij bouwers en opdrachtgevers steeds meer in de belangstelling staat”, vervolgt Sandor Walinga. “Zij zien de noodzaak dat natuur, water en bodem leidend moet zijn, zowel in stedelijk gebied als in het landschap. Toch doen oude, ingesleten patronen nog steeds opgeld: we starten met een leeg canvas en dan maken we wel iets, terwijl groen al in de ontwerpfase nauwkeurig moet worden bepaald omdat elk gebied anders is.” Net als Sandor vindt Vincent dat natuur, water en bodem richtinggevend moeten zijn. “Je moet kijken naar het kleurrijke palet aan groen, hoe het is ingedeeld. Hiervoor zijn heel veel toolboxen, checklists en kennisdocumenten beschikbaar. Gebruik deze vooral, maar laten we het samen oppakken en aan de slag gaan. Want we weten allemaal dat de tijd dringt.”
Tekst & beeldmateriaal: Heijmans / De Bloeimeesters
